Uitdrukking: Tussen die reëls lees

December 14, 2015, 11:26 pm

≫ Next: Uitdrukking: Jou lyf aasvoël hou

≪ Previous: Woord: kwaailappies

$

0

0

Argieffoto

Uitdrukking:
Tussen die reëls lees

Betekenis:
Gevolgtrekkings maak uit die trant van ʼn teks, nie die letterlike woorde nie

Waar kom dit vandaan?
Vroeër het geheime agente ʼn soort ink gebruik wat onsigbaar was en wat eers deur die ontvanger behandel moes word om dit sigbaar te maak. Suurlemoensap is byvoorbeeld een so ʼn “geheime ink” wat op wit papier moeilik gesien kan word totdat die papier verhit word en die sap verkleur. As ʼn boodskap net ʼn blanko stuk papier was, sou dit die vyand agterdogtig maak. Die afsender het dus ʼn skynbaar onskuldige boodskap geskryf en die geheime woorde tussen die reëls met onsigbare ink aanbring. Die ontvanger het op hierdie manier die boodskap letterlik dus tussen die reëls kon lees.

---

Uitdrukking: Jou lyf aasvoël hou

December 22, 2015, 2:14 am

≫ Next: Uitdrukking: Iemand aan ʼn lyntjie hou

≪ Previous: Uitdrukking: Tussen die reëls lees

$

0

0

Argieffoto

Uitdrukking:
Jou lyf aasvoël hou

Betekenis:
Teen etenstyd by mense aankom en direk daarna weer vertrek

Uitdrukking: Iemand aan ʼn lyntjie hou

January 5, 2016, 1:48 am

≫ Next: Uitdrukking: Die kool is die sous nie werd nie

≪ Previous: Uitdrukking: Jou lyf aasvoël hou

$

0

0

Argieffoto (Foto: TanteTati, Pixabay)

Uitdrukking:
Iemand aan ʼn lyntjie hou

Betekenis:
Iemand op ʼn antwoord laat wag

Waar kom dit vandaan?
Waarskynlik oorspronklik in verband gebring met ʼn lang tou waaraan ʼn perd is of die toutjies van ʼn marionet.

Uitdrukking: Die kool is die sous nie werd nie

January 12, 2016, 4:42 am

≫ Next: Uitdrukking: Gekombers maar nie gekerk nie

≪ Previous: Uitdrukking: Iemand aan ʼn lyntjie hou

$

0

0

Argieffoto (Foto: josealbafotos, Pixabay)

Uitdrukking:
Die kool is die sous nie werd nie

Betekenis:
Die saak is die moeite nie werd nie

Waar kom dit vandaan?
Dit beteken dat ʼn volop groente soos kool nie die moeite werd is wat aan die voorbereiding van die sous bestee word nie. In Nederlands is die uitdrukking die sop is die kool nie werd nie.

Uitdrukking: Gekombers maar nie gekerk nie

January 19, 2016, 12:47 am

≫ Next: Uitdrukking: Die bont hond in wees

≪ Previous: Uitdrukking: Die kool is die sous nie werd nie

$

0

0

Argieffoto (Foto: Prinz-Peter, Pixabay)

Uitdrukking:
Gekombers maar nie gekerk nie

Betekenis:
Gesê van ‘n man en vrou wat saam leef sonder dat hulle getroud is

Waar kom dit vandaan?
Na aanleiding daarvan dat hulle onder dieselfde kombers slaap

Uitdrukking: Die bont hond in wees

January 26, 2016, 6:14 am

≫ Next: Uitdrukking: Husse met lang ore

≪ Previous: Uitdrukking: Gekombers maar nie gekerk nie

$

0

0

Argieffoto

Uitdrukking:
Die bont hond in wees

Wat beteken dit?
Kwaad wees

Waar kom dit vandaan?
Die bont hond is waarskynlik een van die talle benaminge vir die duiwel, dus die duiwel in wees wat self ‘n versagting is van die hel in wees.

Uitdrukking: Husse met lang ore

February 1, 2016, 12:40 am

≫ Next: Uitdrukking: Die see kan iemand nie skoonwas nie

≪ Previous: Uitdrukking: Die bont hond in wees

$

0

0

Argieffoto

Uitdrukking:
husse met lang ore (ook: husse met skaapore)

Betekenis:
Skertsende antwoord op ‘n nuuskierige vraag; jy hoef dit nie te weet nie; dit gaan jou nie aan nie: “Oupa, wat het Oupa daar?” “Husse met lang ore, knapie.”

Waar kom dit vandaan?
Die oorsprong van dié gesegde is duister. In Nederlands is daar hussen met zinkhorens en met prikken, wat ook duidelik laat blyk dat dit ‘n onsinnige spreekwoord is.

Uitdrukking: Die see kan iemand nie skoonwas nie

February 2, 2016, 11:37 pm

≫ Next: Uitdrukking: iemand pluimstryk

≪ Previous: Uitdrukking: Husse met lang ore

$

0

0

Argieffoto (Foto: Skeeze, Pixabay)

Uitdrukking:
Die see kan iemand nie skoonwas nie

Betekenis:
Iemand het so ʼn groot misstap begaan dat hy nie vergewe kan word nie

Waar kom dit vandaan?
Een verklaring vir dié uitdrukking word gesoek in die doop: Die doop was al ons sondes weg, maar die dade wat die betrokke persoon gepleeg het, is so erg dat selfs as hy gedoop word met al die water in die see, dit nog nie sy sonde sal wegneem nie. Baie vroeër is seewater skynbaar ook gebruik wanneer hande simbolies in kerkseremonies gewas is. Doopwater en wywater bevat ook sout vanweë die bygeloof dat die duiwel bang is vir sout.

---

Uitdrukking: iemand pluimstryk

February 5, 2016, 12:06 am

≫ Next: Uitdrukking: Die oggendstond het goud in die mond

≪ Previous: Uitdrukking: Die see kan iemand nie skoonwas nie

$

0

0

Argieffoto (Foto: wikihow.com)

Uitdrukking:
Iemand pluimstryk

Betekenis:
Iemand kruiperig vlei

Waar kom dit vandaan?
Eintlik beteken dit om alle veertjies (pluimpies) en pluisies op sy klere af te trek deur met die hand daaroor te stryk

Uitdrukking: Die oggendstond het goud in die mond

February 8, 2016, 11:42 pm

≫ Next: Uitdrukkings wat ‘sand’ bevat

≪ Previous: Uitdrukking: iemand pluimstryk

$

0

0

Argieffoto (Foto: brizzy5000, Pixabay)

Uitdrukking:
Oggendstond het goud in die mond

Betekenis:
Deur vroeg op te staan, kan ‘n mens baie vermag

Waar kom dit vandaan?
Die voorstelling dat die môrestond goud in die mond het, kom van die Romeinse mitologiese godin Aurora (die daeraad).

In die Sweedse tradisie val daar ‘n goue ring uit haar mond as sy lag, goudstukke as sy praat en uit haar hare as sy dit kam.

In die Deense oorlewering is dit silwer en edelgesteentes, en in die Roemeense goud en silwer. (Interessant ook is dat die element goud die chemiese formule Au het, die aanvangsletters van die dame se naam, asook die woord vir dagbreek.)

‘n Hongaarse spreekwoord berus ook hierop: Die man wat vroeg opstaan, sal ‘n goue muntstuk kry.

Volgens die mite vlieg die godin elke oggend deur die hemelruim en kondig die koms van die son aan. Haar broer en suster is onderskeidelik Sol (die son) en Luna (die maan) en vier van haar seuns is die winde uit die vier windstreke. Sy was so hewig ontsteld oor die dood van ‘n ander seun van haar dat haar trane soggens in haar vlug op die aarde as dou val.

Uitdrukkings wat ‘sand’ bevat

February 16, 2016, 2:44 am

≫ Next: Uitdrukking: Iemand disnis hardloop

≪ Previous: Uitdrukking: Die oggendstond het goud in die mond

$

0

0

Argieffoto (Foto: condesign, Pixabay)

Taaltoffie ondersoek ʼn paar uitdrukkings in Afrikaans wat die woord “sand” bevat.

Uitdrukking:
Op sand bou
Betekenis:
Op ʼn slegte fondament bou
Waar kom dit vandaan?
Ontleen aan die Bybel: Matt. 7:26

Uitdrukking:
In die sand/stof byt
Betekenis:
Op die slagveld sneuwel
Waar kom dit vandaan?
Ontleen aan die toernooigevegte van ouds: die strydperk is met sand bedek en as die ridder afval, het hy in die sand gebyt

Uitdrukking:
Soos droë sand aan mekaar hang
Betekenis:
Nie samehang hê nie

Uitdrukking:
Gooi sand!
Betekenis:
Stadiger!
Waar kom dit vandaan?
Dit stam uit die dae toe stoomlokomotiewe gerem is deur sand direk voor die wiele op die treinspore te laat val sodat die wiele vastrapplek kon hê. Intussen is die idioom aan die verdwyn, saam met die kennis van dié gebruik van sand

Uitdrukking:
Ontelbaar soos die sand van die see
Betekenis:
Besonder baie

Uitdrukking:
Iemand sand in die oë skop/strooi/gooi
Betekenis:
Iemand bedreig/mislei
Waar kom dit vandaan?
Met sand in die oë kan iemand nie sien wat met hom gebeur nie

Uitdrukking:
Skuld soos sand hê
Betekenis:
Baie skuld hê

Uitdrukking:
Sand vreet
Betekenis:
Van ʼn perd/fiets/ens. afval

Uitdrukking: Iemand disnis hardloop

February 23, 2016, 5:12 am

≫ Next: Uitdrukking: Die berg het ‘n muis gebaar

≪ Previous: Uitdrukkings wat ‘sand’ bevat

$

0

0

Argieffoto (Foto: herrenvonbuttlar, Pixabay)

Uitdrukking:
Iemand disnis hardloop/werk/loop/speel

Betekenis:
Iemand ver wen/oortref

Waar kom dit vandaan?
ʼn Vervorming in die volksmond van distance – ʼn renperd moes met meer as 100 treë wen om met ʼn “distance” te wen – wat tot disnis in Afrikaans geword het.

Uitdrukking: Die berg het ‘n muis gebaar

March 1, 2016, 2:23 am

≫ Next: Uitdrukking: Die muggie uitsif, maar die kameel insluk

≪ Previous: Uitdrukking: Iemand disnis hardloop

$

0

0

Argieffoto

Uitdrukking:
Die berg het ‘n muis gebaar

Betekenis:
Groot dinge is verwag, maar iets kleins het gebeur.

Waar kom dit vandaan?
Volgens Brewer ontleen aan ‘n fabel van Faidros: Die boere het eendag gesien dat die berge bewe; daar rook by hulle kruine uitkom, die aarde skud. Bome is ontwortel en groot rotse het neergestort gekom. Hulle was daarvan oortuig dat iets verskrikliks sou gebeur. Hulle het gewag en gewag maar daar was niks. Skielik was daar nog ‘n erger aardbewing en ‘n groot gat het aan die kant van die berge ingeval. Die boere het almal op hulle knieë geval. Uiteindelik het ‘n muisie sy kop en snor daar uitgesteek en toe na hulle toe gehardloop en vandaar die uitdrukking.

Maar die fabel word op sy beurt toegeskryf aan die geskiedskrywer en digter Horatius (65 – 8 v.C.) wat die volgende verhaal: Die Egiptiese koning Tachus het in die vierde eeu voor Christus ‘n langdurige oorlog teen Artaxerxes Ochus, die Persiese koning gevoer, en het uiteindelik by die Spartane om hulp aangeklop. Hulle koning, Agesilaos, het met sy troepe opgeruk, maar toe die Egiptenare hom sien, het hulle gelag want hy was ‘n klein, verslonste, halfkreupel mannetjie. Hulle het gesê: “Die berg het geskud, Jupiter het verskrik eenkant toe gestaan, en ‘n muis het uitgehardloop”. Agesilaos het gesê: “Toemaar, julle noem my ‘n muis, maar ek sal julle gou wys dat ek soos ‘n leeu baklei.”

Uitdrukking: Die muggie uitsif, maar die kameel insluk

March 7, 2016, 11:13 pm

≫ Next: Uitdrukkings: heuning

≪ Previous: Uitdrukking: Die berg het ‘n muis gebaar

$

0

0

Argieffoto (Foto: mariefrance, Pixabay)

Uitdrukking:
Die muggie uitsif, maar die kameel insluk

Betekenis:
ʼn Klein foutjie veroordeel, maar self ʼn groot sonde skaamteloos begaan

Waar kom dit vandaan?
Ontleen aan die Bybel: Matt. 23:24 “Blinde leiers, julle wat die muggie uitsif, maar die kameel insluk!”

Uitdrukkings: heuning

March 15, 2016, 1:57 am

≫ Next: Uitdrukking: Te hooi en te gras

≪ Previous: Uitdrukking: Die muggie uitsif, maar die kameel insluk

$

0

0

Argieffoto (Foto: fancycrave1, Pixabay)

Uitdrukking: Wie heuning wil eet, moet steke verdra
Betekenis: Wie iets besonders wil hê, moet daarvoor betaal
Engels: No gains without pains

Uitdrukking: Heuning in die mond dra
Betekenis: Vol vleitaal wees
Engels: Drip honey

Uitdrukking: Heuning in die mond, gal in die hart
Betekenis: Agter vleitaal skuil dikwels bitterheid of afguns
Engels: Bees that have honey in their mouths have stings in their tails

Uitdrukking: Iemand heuning om die mond smeer
Betekenis: Iemand vlei
Engels: Butter someone up

Argieffoto (Foto: StockSnap, Pixabay)

Uitdrukking: Heuning is nie soet genoeg vir iemand nie
Betekenis: Iemand is so sedig dat hy niks sê nie
Engels: Butter won’t melt in his mouth

Uitdrukking: Soeter as heuning
Betekenis: Baie soet
Engels: Sweeter than honey

Uitdrukking: Wie heuning uithaal, moet steke verwag
Betekenis: Wie waag, moet moeilikheid verwag
Engels: No pain, no gain; those who play at bowls, must look out for rubbers

Uitdrukking: Heuning op die tong hê
Betekenis: Vol mooipraatjies wees
Engels: Be honey-tongued

Argieffoto (Foto: stevepb, Pixabay)

Uitdrukking: Met heuning vlieë vang
Betekenis: Deur vleitaal jou doel bereik
Engels: Wheedle

Uitdrukking: Die heuningkwas gebruik / Met die heuningkwas smeer
Betekenis: Vlei
Engels: Lay it on thick

Uitdrukking: Met die heuningpot rondloop
Betekenis: Vlei
Engels: Drip honey

---

Uitdrukking: Te hooi en te gras

March 22, 2016, 3:17 am

≫ Next: Uitdrukking: Die gans wat die goue eiers lê

≪ Previous: Uitdrukkings: heuning

$

0

0

Argieffoto (Foto: bergadder, Pixabay)

Uitdrukking:
Te hooi en te gras

Betekenis:
selde

Waar kom dit vandaan?
Die uitdrukking dateer uit die Middeleeue en was ʼn tydsbepaling vir die verhoor van sake in die hof, met die betekenis “in die voorsomer” (dit wil sê die hooityd) en “in die voorjaar” (Aprilmaand in Europa, die Grasmaand). Dit beteken eintlik net twee keer per jaar en dus “selde”.

Uitdrukking: Die gans wat die goue eiers lê

March 29, 2016, 2:11 am

≫ Next: Uitdrukking: Kolmuis vreet wasgoed

≪ Previous: Uitdrukking: Te hooi en te gras

$

0

0

Grafika: http://storiespodcast.com/

Uitdrukking:
Die gans wat die goue eiers lê

Betekenis:
Die persoon wat vir die inkomste sorg

Waar kom dit vandaan?
‘n Boer het eendag na die nes van sy gans gegaan en daar ‘n glansende geel eier gekry. Toe hy dit optel, was dit so swaar soos lood en hy wou dit weggooi omdat hy gedink het dat iemand hom daarmee ‘n poets wou bak. Maar hy besluit toe om dit tog maar huis toe te neem waar hy toe ontdek dat dit van suiwer goud was.

Daarna het hy elke oggend ‘n goue eier in die gans se nes gekry. Hoe ryker hy word, hoe inhaliger was hy. Die gedagte het in sy kop gekom dat die gans tog nog meer eiers in haar moet hê. Hy het die gans doodgemaak en oopgesny en niks gekry nie.

Uitdrukking: Kolmuis vreet wasgoed

April 5, 2016, 12:09 am

≫ Next: Uitdrukking: Krokodiltrane huil

≪ Previous: Uitdrukking: Die gans wat die goue eiers lê

$

0

0

Argieffoto

Uitdrukking:
Kolmuis vreet wasgoed

Betekenis:
Gesê as iemand se klere in die gleuf van die boude optrek.

Waar kom dit vandaan?
Kolmuis is dikwels die naam van ‘n koei wat ‘n kol voor die kop of kolle op die lyf het. Die beeld van ‘n koei wat wasgoed vreet, is waarskynlik in geselskap om kuisheidsredes gebruik.

Uitdrukking: Krokodiltrane huil

April 12, 2016, 1:21 am

≫ Next: Uitdrukking: iets holrug ry

≪ Previous: Uitdrukking: Kolmuis vreet wasgoed

$

0

0

Argieffoto

Uitdrukking:
Krokodiltrane huil

Betekenis:
Huigel, veins (skynheilig)

Waar kom dit vandaan?
Dit is oorspronklik gesê wanneer iemand op ‘n skynheilige, geveinsde manier trane stort. ‘n Latere ontwikkeling was dat mense dit gelykgestel het aan lang trane huil, wat met spyt en onbarmhartigheid verband hou.

Die oudste verklaring is dié wat Photius, die patriarg van Konstantinopel, in die 9de eeu v.C. gegee het.

Daarvolgens sou die dier ‘n geluid maak soos ‘n kind wat huil om sy slagoffers te lok, en dan boonop huil terwyl hy sy slagoffer vreet. Hy sou dan ook huil omdat daar so min vleis aan die kop van sy slagoffer is, volgens ‘n Griekse oorlewering van die 4de eeu. Ander het geglo dat die monster nie so harteloos is nie, en huil omdat hy so ‘n wrede daad moes pleeg.

Sommige sê dat die gesegde bloot verwys na merke onder sy oë wat soos trane lyk.

Wat nader aan die waarheid is, is dat die krokodil se traankliere baie vloeistof afskei wanneer hy eet en dat dit tot die uitdrukking aanleiding kon gegee het.

Uitdrukking: iets holrug ry

April 19, 2016, 2:34 am

≫ Next: Uitdrukking: Al moet die kraaie dit uitbring

≪ Previous: Uitdrukking: Krokodiltrane huil

$

0

0

Argieffoto (Foto: elljay, Pixabay)

Uitdrukking:
iets holrug ry

Betekenis:
Deur gedurige herhaling iets kleurloos/kragteloos maak

Waar kom dit vandaan?
ʼn Verwysing na ʼn ryperd waarmee oor baie jare baie dikwels gerys is sodat sy rug dan hol sou wees